مدیریت ریسک چیست؟
انواع ریسک کدام است؟
چرا مدیریت ریسک در سرمایه گذاری اهمیت دارد؟
گواهینامه های معتبر بین المللی مرتبط با ریسک کدام است؟
یک مدیر ریسک چه میزان درآمد دارد؟
مدیریت ریسک یکی از مشاغل بسیار مهم و معتبر حوزه مالی است که درآمد بسیار بالایی را برای علاقه مندان و فعالان این حوزه ایجاد میکند در این مقاله به مدیریت ریسک، ریسک و انواع آن پرداخته ایم.
ریسک ها به دو دسته عمده تقسیم می شوند: ریسک های معمول و ریسک های غیرمعمول. ریسک های معمول در هر صنعت یا فعالیتی که با مخاطره همراه است، به دلیل پیشبینیپذیر بودن معمولاً مدیریت شده و کنترل میشوند. اما ریسک های غیرمعمول، که شامل موارد ناگهانی و ناپیشبینیشده مانند بلایای طبیعی، تهدیدات امنیتی و تحریمها هستند، برای مدیریت بسیار چالش برانگیز و ممکن است که نیاز به برنامهریزی و تدوین استراتژیهای خاص داشته باشند.
ریسک به معنای پذیرش مخاطره برای دستیابی به یک هدف مشخص است. هرگونه تصمیم گیری در مواجهه با عدم قطعیت و مخاطره، نیازمند بررسی و تحلیل ریسک های مرتبط با آن تصمیم است.
در هر صورت، مدیریت ریسک به منظور کاهش اثرات منفی آنها، افزایش امنیت و اطمینان از دستیابی به اهداف تعیین شده، بسیار مهم است.
مدیریت ریسک فرایندی است که در آن تشخیص داده شده، تحلیل شده و کنترل شده است. هدف اصلی مدیریت ریسک، کاهش احتمال وقوع ریسکها و کاهش تأثیرات آنها بر سازمان یا فعالیت مورد نظر است.
مدیریت ریسک در سرمایهگذاری یک فرآیند جامع است که هدف آن کاهش احتمال وقوع ریسکها و کاهش تأثیرات آنها بر سرمایهگذاری است. در زیر، مراحل مهم مدیریت ریسک در سرمایهگذاری را شرح میدهم:
شناسایی ریسک
شناسایی ریسک در سرمایهگذاری یکی از مراحل حیاتی در مدیریت ریسک سرمایهگذاری است. در این مرحله، هدف اصلی شناسایی و شناخت دقیق ریسکهای مرتبط با سرمایهگذاری و سبک سرمایهگذاری موردنظر است.
در زیر، چندین نوع ریسک مشترک در سرمایهگذاری را میتوان شناسایی کرد:
ریسک بازار
یکی از ریسکهای مهم در سرمایهگذاری است که به تغییرات قیمتها، نوسانات بازار و عوامل دیگر مرتبط با بازار سرمایه اشاره دارد. ریسک بازار به عنوان یکی از ریسکهای اصلی در سرمایهگذاری میتواند تأثیر بزرگی بر سرمایهگذاری داشته باشد. برخی از نوعهای ریسک بازار عبارتند از:
ریسک قیمت
تغییرات قیمت داراییهای سرمایهای مانند سهام، ارزها، طلا و سایر ابزارهای مالی. این تغییرات میتوانند ناشی از عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی یا رویدادهای غیرمنتظره باشند.
ریسک نوسانات بازار
نوسانات روزانه و کوتاه مدت قیمتها در بازار سرمایه. این نوسانات میتوانند به علت تغییرات ناگهانی در عرضه و تقاضا، اطلاعات جدید یا رویدادهای اقتصادی رخ دهند.
ریسک نرخ بهره
تغییرات در نرخ بهرهها که میتواند تأثیری بر ارزش اوراق بهادار، سود سرمایهگذاری و تصمیمات سرمایهگذاری داشته باشد.
ریسک سیستماتیک
ریسکی که به صورت گسترده در بازار سرمایه و به طور عمومی تأثیر میگذارد. این نوع ریسک به عواملی مانند رکود اقتصادی، بحران مالی، سیاستهای مونتری و سیاستهای دولتی بستگی دارد.
ریسک اعتبار
یکی از ریسکهای مهم در سرمایهگذاری است که به عدم تسویه بدهی توسط شرکای تجاری یا شرکتهای صندوق سرمایهگذاری اشاره دارد. ریسک اعتبار میتواند تأثیر مستقیم و مهمی بر سرمایهگذاری و سوددهی آن داشته باشد. برخی از نوعهای ریسک اعتبار عبارتند از:
ریسک قراردادی
ممکن است شرکای تجاری یا معاملهگران مرتبط با سرمایهگذاری، تعهدات قراردادی خود را عدم رعایت کنند. این میتواند به عدم پرداخت بدهیها، عدم تسویه تعهدات مالی یا تخلف از توافقات قراردادی منجر شود.
ریسک شرکتی
ممکن است شرکتهای صندوق سرمایهگذاری یا موسسات مالی که سرمایهگذاری را مدیریت میکنند، در مواجهه با مشکلات مالی، ورشکستگی یا سایر مشکلات عملکردی قرار بگیرند که به عدم توانایی در تسویه بدهیها و تأمین سرمایهگذاری منجر شود.
ریسک اعتماد
اعتماد سرمایهگذاران به شرکتهای صندوق سرمایهگذاری یا موسسات مالی میتواند تأثیر زیادی بر سرمایهگذاری داشته باشد. اگر سرمایهگذاران به شرکت یا موسسه اعتماد نکنند، ممکن است منجر به خروج سرمایهگذاران، کاهش تقاضا و افت قیمت داراییها شود.
ریسک سیاسی
یکی دیگر از ریسکهای مهم در سرمایهگذاری است که به تغییرات سیاسی، تحریمها، قوانین و مقررات، و رخدادهای سیاسی-اقتصادی در کشورهای مورد سرمایهگذاری اشاره دارد. ریسک سیاسی میتواند تأثیر زیادی بر سرمایهگذاری و بازده آن داشته باشد. برخی از عوامل و ریسکهای مرتبط با ریسک سیاسی عبارتند از:
تغییرات سیاسی
شامل تغییرات در رهبری کشورها، سیاستهای دولتی و تغییرات سیاسی کلیدی است که میتواند تأثیر زیادی بر سیستمهای اقتصادی و قوانین مالی داشته باشد.
تحریمها و تنشهای بینالمللی
تحریمهای اقتصادی یا تنشهای بینالمللی میتواند تأثیر بزرگی بر سرمایهگذاری داشته باشد، از جمله محدودیتهای تجاری، تحریمهای مالی، محدودیتهای سرمایهگذاری خارجی و تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات.
عدم پایبندی به قوانین
عدم پایبندی به قوانین مالی و سرمایهگذاری توسط دولت یا موسسات مالی میتواند به تحریمها، تغییرات ناگهانی در قوانین و تعرض به حقوق سرمایهگذاران منجر شود.
ریسک تغییرات قوانین به عنوان یکی از انواع ریسکهای سیاسی، میتواند تأثیر زیادی بر سرمایهگذاری داشته باشد. این ریسک معمولا به تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات مرتبط با سرمایهگذاری و صنعت موردنظر اشاره دارد که میتواند باعث تغییرات در بازده سرمایهگذاری شود.
تغییرات قوانین ممکن است شامل تغییرات مالی، مالیاتی، قوانین بهرهبرداری و مقررات بازار سرمایه باشد. برای مثال، تغییرات در قوانین مالیاتی میتواند به کاهش سودآوری سرمایهگذاری و افزایش هزینههای مالیاتی منجر شود. همچنین، تغییرات در قوانین بهرهبرداری میتواند به افزایش هزینههای بهرهبرداری، کاهش تقاضا و کاهش فروش منجر شود.
از دیگر تغییراتی که ممکن است در قوانین و مقررات بازار سرمایه رخ دهد، میتوان به تغییرات در نحوه نظارت و کنترل مراجع نظارتی مربوط به بازار سرمایه، افزایش سرمایهگذاریهای خارجی و همچنین تغییرات در مقررات مربوط به محصولات مالی اشاره کرد.
برای مدیریت ریسک تغییرات قوانین، سرمایهگذاران میتوانند از راهکارهای مختلفی استفاده کنند، از جمله مطالعه قوانین و مقررات مربوط به صنعت و بازار سرمایه، پیش بینی تغییرات و ارزیابی تأثیر آنها بر سرمایهگذاری، استفاده از راهکارهای مالی مناسب مانند سرمایهگذاری در ارزهای مختلف و همچنین تعهد به پایبندی به قوانین و م
ریسک نقدینگی
یکی از ریسکهای مهم در سرمایهگذاری است که به توانایی تبدیل داراییها به نقدینگی و تسویه بدهیها به موقع اشاره دارد. این ریسک مرتبط با امکان عدم توانایی در دسترسی به منابع نقدینگی برای پرداخت بدهیها و نیازهای مالی در زمان موردنیاز است. برخی عوامل و ریسکهای مرتبط با ریسک نقدینگی عبارتند از:
کمبود نقدینگی
عدم توانایی در دسترسی به منابع نقدینگی کافی برای پرداخت بدهیها یا نیازهای مالی میتواند منجر به مشکلات جدی شود. این میتواند به دلیل محدودیتهای مالیاتی، کاهش درآمد، تغییرات در بازار سرمایه و یا عدم توانایی در تبدیل داراییهای غیرنقدینگی به نقدینگی باشد.
تغییرات ناگهانی در بازار
تغییرات ناگهانی در بازار میتواند منجر به کاهش قیمت داراییها و کاهش تقاضا برای فروش آنها شود. در این صورت، در صورت نیاز به نقدینگی سریع، سرمایهگذار ممکن است با مشکلات نقدینگی مواجه شود.
تکنولوژی و سیستمهای اطلاعاتی
عدم قدرت سیستمهای اطلاعاتی و تکنولوژی منجر به مشکلات نقدینگی و تسویهپذیری میشود. به طور مثال، اگر سیستم بانکی یا سیستم پرداخت الکترونیکی با مشکلات عملکردی روبرو شود، تسویه بدهیها و دسترسی به منابع نقدینگی ممکن است دچار تأخیر یا مشکل شود.
ریسک عملیاتی
به عنوان یکی از ریسکهای مهم در سرمایهگذاری، به مخاطراتی اشاره دارد که ناشی از عملیات روزمره بانکها، شرکتهای مالی و سایر سازمانهای مرتبط با سرمایهگذاری هستند. این ریسک ممکن است به دلیل اشتباهات انسانی، خطای سیستم، نوسانات بازار و یا تغییرات فناوری ایجاد شود. برخی موارد مرتبط با ریسک عملیاتی عبارتند از:
خطاهای انسانی
خطاهای انسانی ممکن است در هر مرحله از فرآیند سرمایهگذاری اتفاق بیافتد و موجب تأخیر در انجام عملیات و یا خسارات مالی شود. برای مثال، خطای تایپ، عدم تأیید صحت اطلاعات، و یا نادرستی در انجام محاسبات میتواند موجب خسارات مالی برای سرمایهگذار شود.
خطای سیستم
خطای سیستم، مانند خرابی سرور، حملات سایبری، ویروسهای کامپیوتری و غیره، ممکن است به عملکرد درست سیستمهای مرتبط با سرمایهگذاری تأثیر بگذارد. در این صورت، سرمایهگذار ممکن است با دسترسی نامناسب به اطلاعات مهم و یا مشکلات در تأیید صحت اطلاعات مواجه شود.
تغییرات بازار
تغییرات بازار و نوسانات قیمت میتوانند به تأخیر در انجام عملیات و یا بروز خسارات مالی منجر شوند. به عنوان مثال، در صورتی که قیمت سهام یک شرکت به طور ناگهانی کاهش یابد، سرمایهگذار ممکن است با خسارات بسیاری روبرو شود.
ریسک قانونی و ریسک تنظیمی
در سرمایهگذاری به مخاطرات مرتبط با تغییرات قوانین و مقررات مربوط به بازار سرمایه و سرمایهگذاری اشاره دارند. این تغییرات میتوانند به صورت قانونی توسط دولت و نهادهای نظارتی اعمال شوند. برخی عوامل و ریسکهای مرتبط با ریسک قانونی و ریسک تنظیمی عبارتند از:
تغییرات قوانین
تغییرات در قوانین و مقررات مربوط به سرمایهگذاری و بازار سرمایه ممکن است منجر به تغییرات در شرایط تجارت و بازار شود. این تغییرات میتواند شامل تغییرات در مقررات مالی، مالیاتی، نحوه نظارت و کنترل، و سایر قوانین مرتبط با سرمایهگذاری باشد.
تحریمها و تعلیقها
دولتها ممکن است تحریمها و تعلیقها را برای کشورها، شرکتها یا صنایع خاص اعمال کنند. این تغییرات میتواند منجر به محدودیتهای مالیاتی، محدودیت در دسترسی به منابع مالی، کاهش تقاضا و سایر مشکلات مالی شود.
نقض قراردادها
تغییرات در قوانین و مقررات ممکن است منجر به نقض قراردادهای سرمایهگذاری و تعدیل شرایط قرارداد شود. این میتواند به خسارت مالی برای سرمایهگذاران و شرکتها منجر شود.
در سرمایهگذاری، مدیریت ریسک اهمیت بسیاری دارد و این اهمیت به دلایل زیر است
حفاظت از سرمایه
مدیریت ریسک به شکلی منظم و هدفمند میتواند به حفاظت از سرمایه سرمایهگذاران کمک کند. با شناسایی و ارزیابی ریسکهای مختلف و اتخاذ تدابیر مناسب، سرمایهگذاران میتوانند خطرات مالی را کاهش دهند و از ضررهای بزرگتر جلوگیری کنند.
بهبود تصمیمگیری
مدیریت ریسک به سرمایهگذاران کمک میکند تا در فرآیند تصمیمگیری بهتر و کیفیتتر عمل کنند. با شناخت ریسکهای مرتبط با سرمایهگذاری و ارزیابی تأثیر آنها بر عملکرد مالی، سرمایهگذاران میتوانند تصمیمات مطلوب و منطقیتری در مورد سرمایهگذاری خود بگیرند.
کاهش عدم قطعیت
با مدیریت ریسک، سرمایهگذاران میتوانند به خوبی به مواجهه با عدم قطعیتهای مربوط به بازار و عوامل خارجی آمادگی پیدا کنند. این کاهش عدم قطعیت منجر به افزایش قدرت پیشبینی و برنامهریزی صحیح برای سرمایهگذاری میشود.
افزایش بهرهوری
مدیریت ریسک منجر به بهبود بهرهوری سرمایهگذاری میشود. با کاهش ریسکها، از تلفات و خسارات ناشی از ریسکها جلوگیری میشود و منابع سرمایهگذاری به بهترین نحو ممکن استفاده میشود.
مدارک معتبر
در حوزه مدیریت ریسک سرمایهگذاری، نیز مدارک معتبر جهانی وجود دارد که توسط سازمانها و موسسات مختلف صادر میشوند. برخی از مهمترین مدارک معتبر در حوزه مدیریت ریسک سرمایهگذاری عبارتند از:
مدرک مدیر ریسک مالی
(Financial Risk Manager – FRM) یکی از مدارک برجسته و معتبر در حوزه مدیریت ریسک مالی است. این مدرک توسط بورد مدیریت ریسک مالی (Global Association of Risk Professionals – GARP) صادر میشود.
مدرک FRM برای افرادی که در حوزه مدیریت ریسک مالی، تحلیل ریسک و مدلسازی مالی تخصص دارند، بسیار ارزشمند است. این مدرک در دو سطح FRM Part I و FRM Part II ارائه میشود و هر کدام از این سطوح شامل آزمونهای جامعی است که تست میزان دانش و تخصص فرد در زمینه ریسکهای مالی میشود.
داشتن مدرک FRM نشان میدهد که فرد دارای دانش عمیق در زمینه تحلیل ریسک مالی و مدیریت آن است و قادر به شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسکهای مالی مختلف است. این مدرک میتواند به فرد در ایجاد فرصتهای شغلی در حوزه مالی، بانکداری، مدیریت سرمایه و صنایع مرتبط کمک کند و میزان اعتبار و اعتماد سازمانها و صنعتهای مالی را به فرد افزایش دهد
مدرک Certified Investment Management Analyst (CIMA)
یک مدرک حرفهای در حوزه مدیریت سرمایهگذاری است که توسط انجمن مشاوران مدیریت سرمایهگذاری (Investment Management Consultants Association – IMCA) صادر میشود.
مدرک CIMA به افرادی اعطا میشود که در زمینه مدیریت سرمایهگذاری و تحلیل سرمایهگذاری تخصص و تجربه دارند. برنامه CIMA شامل دو بخش آزمونی است که در آنها مفاهیم مدیریت سرمایهگذاری، ارزیابی سرمایهگذاری، انتخاب سبد سرمایهای، مدیریت پورتفولیو و مباحث مرتبط را بررسی میکند.
داشتن مدرک CIMA نشان میدهد که فرد دارای دانش و تخصص در زمینه مدیریت سرمایهگذاری است و قادر به ارائه راهکارهای بهینه برای مدیریت پورتفولیو سرمایهگذاری است. این مدرک میتواند به فرد در دستیابی به فرصتهای شغلی مرتبط با مدیریت سرمایهگذاری و ارائه مشاوره سرمایهگذاری کمک کند و میزان اعتبار و اعتماد سازمانها و موسسات مالی را به فرد افزایش دهد.
Certified Investment Risk Manager (CIRM)
یک مدرک شناختهشده بینالمللی در حوزه مدیریت ریسک سرمایهگذاری است که توسط انجمن مدیریت سرمایهگذاری موسسهای غیرانتفاعی در آمریکا به نام “The Investment Management Consultants Association (IMCA)” ارائه میشود. برای کسب این مدرک، نیاز است تا متقاضی با داشتن مدرک مرتبط و سابقه کاری در حوزه سرمایهگذاری و مدیریت ریسک، دورههای آموزشی مربوطه را گذرانده و در آزمونهای مربوطه موفقیت آمیز باشد. CIRM برای مدیران سرمایهگذاری، مشاوران سرمایهگذاری و دیگر حرفهایان حوزه سرمایهگذاری و مدیریت ریسک مفید است. این مدرک به افراد کمک میکند تا تواناییهای لازم برای ارزیابی و مدیریت ریسک سرمایهگذاری را توسعه دهند و رویکردهای صحیح و موثر را در مدیریت ریسک به کار گیرند.
موارد فوق تنها بخشی از مدارک معتبر در حوزه مدیریت ریسک سرمایهگذاری هستند. لازم به ذکر است که هر کشور و سازمان ممکن است دارای مدارک خاص و معتبر خود باشد. برای دریافت اطلاعات دقیقتر، منابع و سازمانهای معتبر در حوزه سرمایهگذاری را مطالعه کنید.
درآمد مدیر ریسک
درآمد مدیر ریسک بستگی به نوع سازمان و نقش مدیر ریسک در آن دارد. در برخی موارد، مدیر ریسک ممکن است یک کارمند داخلی باشد که به طور اختصاصی بر روی مدیریت ریسک تمرکز دارد و حقوق و دستمزد خود را دریافت میکند. در موارد دیگر، سازمانها ممکن است خدمات مدیریت ریسک را به صورت خارجی از طریق مشاوران یا شرکتهای متخصص دریافت کنند و در این صورت هزینهها بر اساس توافقات و قراردادهای مشخصی تعیین میشود.
به طور کلی، درآمد مدیر ریسک تحت تأثیر عواملی مانند سطح تجربه و تخصص، اندازه و نوع سازمان، منطقه جغرافیایی و صنعتی که در آن فعالیت میکند، قرار میگیرد. مدیران ریسک معمولاً در سطوح بالاتر سازمانی قرار دارند و معمولاً از دانش و تخصص قابل تشخیصی برخوردار هستند، که ممکن است منجر به درآمد بالاتر آنها نسبت به سایر اعضای سازمان شود.
بر اساس دادههای حقوقی از منابع معتبر مانند PayScale و Glassdoor، حقوق سالیانه متوسط یک مدیر ریسک میتواند در حدود ۷۰,۰۰۰ تا ۱۵۰,۰۰۰ دلار یا بیشتر متغیر باشد. با این حال، مهم است به یاد داشته باشید که این ارقام تقریبی هستند و ممکن است بسته به عوامل مذکور قبلی به طور قابل توجهی متغیر باشند.
علاوه بر این، مدیران ریسک در سطح ارشد با تجربه و تخصص گسترده، به ویژه در سازمانها یا صنایع معروف، ممکن است حقوق بالاتری داشته باشند و در مواردی حتی ممکن است به میزان شش یا هفت رقمی درآمد داشته باشند.
توصیه میشود همیشه پژوهشهای بیشتری انجام داده و به دادههای حقوقی صنعت و منطقهای خاص مراجعه کرده تا درک دقیقتری از محدوده حقوق مدیران ریسک در یک زمینه خاص به دست آید.